در جامعه امروزی هر فردی با هر خلق و خو و تیپ شخصیتی به دنبال پیشرفت و رشد در زمینه های مورد علاقه و کاری خود است که برای رسیدن به اهداف خود از هر مزیت و ویژگی جسمی، روحی و شخصیتی خود بهره می گیرد.
برخلاف گذشته با افزایش روند پیشرفت جامعه پزشکی در کنار علوم وابسته به آن و بیشتر شدن تحقیقات و بررسی های مختلف در هر زمینه ای روی هر فرد با خلق و خو های متفاوت زمینه شناسایی انواع شخصیت ها را فراهم کرده است به نوعی که در حال حاظر هزاران هزار شخصیت و تیپ شخصیتی در جوامع مختلف جدا از جنسیت، دین و خانواده وجود دارد.
علاوه بر آنها هر یک از افراد از نوع آی کیو، ای کیو و… برخوردار هستند که در انواع تعاملات و جوانب زندگی این افرد را از مزیت و ویژگی هایی برخوردار می کنند و همین تنوع در مقیاس آی کیو، ای کیو و… چالش ها و راه های پیشرفت را جذاب تر می کنند.
هر فردی از بدو تولد از انواع هوش ها و هیجانات با کاربرد هایی در زمینه های اخلاقی، فکری، عاطفی، عملی و… برخوردار می شود که هر یک از این هوش ها و هیجانات در مسائل مختص خود کاربرد ها و تخصصات خود را نشان می دهند. از جمله هیجانات ذاتی که به عنوان مولفه های هیجانی در افراد بروز داده می شوند می توان به هیجان شناختی، هیجان فیزیولوژیکی، هیجان رفتاری اشاره کرد.
در ادمه با روانکده همراه باشید تا هر آنچه که باید در مورد هوش هیجانی باید بدانید را بررسی کنیم تا به تمامی سوالات خود پاسخی دقیق و درست داده باشیم.
فهرست مطالب
مولفه های هوش هیجانی یا EQ
هوش هیجانی در افراد از سه مولفه و برخی جلوه برخوردار است که مولفه های شناختی، فیزیولوژیکی، رفتاری از اصلی تری و مهم ترین مولفه های هوش هیجانی در افراد هستند که میزان، نوع و شدت هر یک از این مولفه ها تاثیر به سزایی در نتیجه اعمال، افکار و رفتار داراست.
هیجان شناختی
مولفه هیجان شناختی از اصلی ترین مولفه های هیجانی در افراد است که مهم ترین دلیل تفاوت در افکار، باور ها، نوع و شدت عکس العمل های پاسخ هیجانی در افراد است چرا که بر اساس مقیاس وجود مولفه شناختی تمامی افکار، باور و پاسخ های هیجانی با دیگر افراد در زمینه ها و مسائل یکسان مشابه و برابر نباشند.
هیجان فیزیولوژیکی
از دیگر مولفه های دخیل در میزان، نوع و شدت هوش هیجانی هجان فیزیولوژیکی است که تاثیر های آن در هنگام تغیرات جسمی و فیزیکی بدن افراد نمایان می شود چرا که هر فرد در مقابل هر یک از انواع وقایع و هیجانات زندگی برخی عکس العمل های ذاتی را داراست که شدت و نوع این عکس اعمل ها به واسطه هیجان فیزیولوژیکی تنظیم می شود.
هیجان رفتاری
یکی دیگر از مولفه های بسیار تاثیر گذار در هوش هیجانی مولفه رفتاری است که تمامی اعمال، رفتار و واکنشات افراد به واسطه این مولفه نمایان می شوند چرا که جلوه های چهره ای، حالت های اندام های بدن و حرکات بیانگر اعمال، آهنگ و لحن صدا در بروز انواع احساسات و… تحت تاثیر این مولفه قرار دارند.
هوش عاطفی یا هیجانی
هوش عاطفی، هیجانی و یا احساسی یکی از انواع هوش در افراد است که مولفه ای شناختی، فیزیولوژیکی و رفتاری را در بر گرفته و در بکار گرفتن هر یک از این مولفه ها با میزان، شدت و نوع مختلف در شرایط و جوانب متنوع تاثیر به سزایی دارد.
هوش عاطفی یا هیجانی چیست؟
هوش عاطفی، هیجانی یا احساسی به تخصص ذاتی اولیه در شناخت و کنترل هر یک از مولفه های شناختی، فیزیولوژیکی، رفتاری گفته می شوند که افراد با بهره گیری از این هوش و صد البته با رشد و تقویت این نوع هوش در خود می تواند در مواقع مختلف هر یک از این مولفه ها و نتایج آنها را شناخته و به بهترین شکل ممکن کنترل کنند.
هوش عاطفی در تمامی زمینه های روزمره زندگی، کاری، اجتماعی، احساسی و… تاثیر بسیاری داشته و می تواند زندگی و آینده فرد را تحت الشعاع قرار دهد.
به گونه ای که افرادی که رهبریت و مدیریت تعدای از کارکنان را بر عهده دارند در صورت برخوردار از هوش هیجانی یا عاطفی متناسب می توانند نسبت به سایر مدیران و رهبران فاقد هوش هیجانی و عاطفی کنترل، مدیریت و رهبریت یک گروه و یا سازمان را بر عهده داشته باشند.
در مقابل یکی دیگر از تاثیر هایی که می توان در وجود هوش احساسی و یا هیجانی نام برد در عملکرد افرادی است که هوش هیجانی بالاتری نسبت به افرادی که وظیفه شناسی و وجدان کاری بالایی دارند اما از هوش عاطفی در مقیاس پایینی برخوردار هستند اشاره کرد که افراد داری وجدان کاری بالا و هوش عاطفی پایین عملکرد ضعیف تری نسبت به افراد دارای هوش عاطفی و هیجانی دارند.
در تعریفی دیگری از هوش احساسی یا هیجانی می توان گفت شاخصه و خصوصیتی در افراد دارای این هوش است که توانایی شناخت و کنترل عواطف و نتایج وابسته به اعمال و افکار صورت گرفته به واسطه این عواطف را داشته و می توانند مرز بین پیامد های مثبت و منفی احتمالی صورت گرفته در نتیجه اعمال، افکار و عواطف دیگران و خود را به خوبی شناسایی کرده و بهترین انتخاب ها و کنترل ها را داشته باشند.
به دنبال همین تعریف ارسطو درباره هوش هیجانی و عاطفی می گوید:
عصبانی شدن آسان است؛ همه می‌توانند عصبانی شوند، اما عصبانی شدن در برابر شخصِ مناسب، به میزان مناسب، در زمان مناسب، به دلیل مناسب و به روش مناسب، آسان نیست
که می توان به تاثیر هوش عاطفی و یا هیجانی در روابط، اعمال، رفتار، افکار و زندگی شخصی و اجتماعی پی برد چرا که افراد دارای هوشه یجانی بالا نسبت به سایر افراد دارای هوش عاطفی پایین در روابط و زندگی اجتماعی و شخصی خود از ثبات بیشتری برخوردار هستند.
انواع هوش هیجانی
هوش هیجانی از انواع شخصیت ها، تیپ های شخصیتی، خصوصیات و ویژگی های اخلاقی و خلق و خویی فراد از انواع گوناگونی برخورداراست به گونه ای که افراد بر اساس خصوصیات شخصیتی و تیپ شخصیتی با استفاده و بهره گیری از هوش عاطفی در مواجهه و کنترل اعمال، افکار، رفتار و نتایج این اعمال به برخی تفاوت ها عمل می کنند.
ویژگی افراد دارای هوش هیجانی
افراد دارای هوش هیجانی و عاطفی از برخی ویژگی ها و خصوصیات برخوردار هستند که تاثیر بسیاری در نوع اعمال و نتایج وابسته به این اعمال دارند.
از ویژگی های افراد دارای هوش عاطفی یا هیجانی بالا می توان حل کردن طیف وسیعی از مشکلات مربوط به احساسات با سرعت و دقت بالا، درک احساسات دیگران به طور دقیق، آگاهی از چگونگی ارتباط حالات عاطفی با طرز تفکر خاص، تجزیه و تحلیل مسائل به طور دقیق در شرایط غم انگیز، درک احساسات و چگونگی تقویت آنها و… اشاره کرد.
به نوع دیگری داشتن و استفاده مفید و بهره بری از هوش عاطفی در افرادی که از آن بهره مند هستند باعث موفقیت و رشد در تمامی زمینه های زندگی به ویژه زندگی شخصی، کاری و اجتماعی می شود.
مهم ترین و اصلی ترین عناصر هوش هیجانی
هر فرد دارای هوش هیجانی یا هوش عاطفی بالا در تمامی زمینه های زندگی چه تحصیلی، چه کاری، چه شخصی و… از درایت و هوش دقیق و آرامشی برخوردار هستند که همین درایت و دقت در انجام هر کار و تفکری زمینه پیشرفت و رشد همه جانبه این گونه افراد را در طول زندگی فراهم می کند.
البته علاوه بر این ها برخی عناصر در هوش هیجانی و عاطفی افراد تاثیر بسیار زادی را دارسات که افراد با توجه بیش از پیش به این عناصر در طول روند افزایش هوش هیجانی خود می توانند از مقیاس هوش عاطفی زیادی برخوردار باشند.
خود آگاهی
خود آگاهی به استفاده و کنترل توانایی شناخت عواطف و احساسات، افکار خود و نتیجه اعمال خود بر روی تمامی جوانب زندگی دیگران گفته می شود به گونه ای که افراد خودآگاه علاوه بر شناخت عواطف و احساسات خود بر تاثیر اعمال، گفتار و عواطفشان بر وروی زندگی دیگران نیز آگاهی دارند.
از جمله فعالیت هایی که در افزایش خود آگاهی می توان به آنها اشاره کرد می توان به مدیتیشن، توجه به افکار و احساسات، یادگیری فعالیت های جدید، دریافت بازخورد سازنده از دیگران، پرورش مهارت تفکر انتقادی، تعین اهداف، دنبال کردن احساسات، استفاده از خودگفتاری مثبت، پرورش ذهنیت رشد و…اشاره کرد.
خود تنظیمی
خود تنظیمی به معنای بیان نوع، شدت و میزان احساسات در مکان و زمان مناسب خود است که به فرد این توانایی را می دهد تا احساسات خود را در هر شرایطی کنترل و میزان احساسات بروز داده شده را تنظیم کند.
بیشتر بخوانید: افسردگی دیس تایمی چیست؟
از جمله فعالیت هایی که در افزایش مهارت خود تنظیمی فرد می توان به آنها اشاره کرد می توان به مراقبت از افکار و احساسات، تمرین مهارت های تحمل آشفتگی، توجه به چالش ها به عنوان فرصت، تقویت مهارت های ارتباطی، تقویت مهارت پذیرش احساسات فردی و بیرونی و… اشاره کرد.
مهارت های اجتماعی
به توانایی تعامل خوب با دیگران، درک واقعی ودقیق احساسات دیگران در هر شرایطی، عملی ساختن هر نوع ارتباطی با دیگران در هر مکان و شرایطی را مهارت های اجتماعی گویند که از برخی مهارت های جزئی در کنار هم تشکیل شده که شامل داشتن مهارتهای ارتباط کلامی، مهارت های ارتباط غیر کلامی، فعالانه گوش دادن به صحبت های دیگران، داشتن توانایی رهبری و متقاعد کنندگی و… می شود.
از جمله فعالیت هایی که در افزایش توانایی مهارت های اجتماعی می توان به آنها اشاره کرد می توان به پرسش سوالات بی پایان از خود، تمیرین فعالیت هایی برای شروع مکالمه، توجه به مهارت های اجتماعی دیگران، تمرین مهارت ارتباط چشمی قوی، تمرین گوش دادن فعالانه، توجه و تمرین زبان بدن و… اشاره کرد.
همدلی
همدلی به معنای توانیی درک احساسات دیگران به درست ترین و دقیق ترین شکل ممکن در هر شرایطی از زندگی است که این توانایی را به هر فرد همدل می دهد تا درک ویژه روابط اجتماعی، کاری و شخصی و… را داشته باشند.
از جمله فعالیت هایی که در افزایش توانایی همدلی می توان به آنها اشاره کرد می توان به داوطلب بودن در اشتراک گذاری احساسات، شرکت در پروژه های اجتماعی، گوش دادن درست به حرف دیگران، تمرین مدیتیشن مهربانی، ارتباط با افراد جدید، تصور کردن خود به جای دیگران و… اشاره کرد.
انگیزه
انگیزه به عاملی طبیعی در افراد گفته می شود که افراد را بر اساس ایجاد انواع احساسات درونی وادار به انجام کار یا عملی می کند. یا به نوعی به حس اشتیاقی که در افراد برای انجام برخی اعمال یا برخی گفتار بوجود می آید را انگیزه گفته می شود که از تاثیر به سزایی در هوش هیجانی برخوردار است.
از جمله فعالیت هایی که در پرورش و تقویت انگیزه افراد می توان به انها اشاره کرد می توان به عدم بهره مندی بیش از حد از پاداش های خارجی، تمرکز بر روی اهداف کوچک و قابل اندازه گیری، انجام و ایجاد انواع چالش ها برای مائل پیش رو، تعین برخی اهداف برای ایجاد انگیزه ذاتی، تمرین مسئولیت پذیری، جشن گرفتن موفقیت های کوچک و بزرگ برای خود و… اشاره کرد.
اینها پنج مورد از مهم ترین و اصلی ترین عناصر هوش هیجانی بودند که هر فردی با ارتقا و تمرینات مربوطه به افزایش این عناصر می تواند به هوش هیجانی یا عاطفی بالایی دست یابد که از تاثیرات هوش هیجانی و هوش عاطفی بالا می توان به رشد و پیشرفت در تمامی زمینه های زندگی به ویژه شخصی و کاری اشاره کرد.
اولین قدم برای افزایش هوش هیجانی
در طول زندگی برای انجام هر کاری با هر نتیجه ای چه دلخواه و چه متفاوت از سلیقه اولین قدم برای انجام آن کار سخت و دارای بسیاری از چالش های خوشایند و ناخوشایند است که باید فردی که قدم در راه انجام عملی می گذارد تماما این سختی ها و چالش ها را پذیرفته باشد.
چراکه چالش ها یکی بعد از دیگری سخت تر و سخت تر می شوند و همین رد شدن از موانع سخت چالش ها، توانایی رد شدن از سختی چالش بعدی را در انسان ایجاد می کند. به همین دلیل افرادی که به دنبال افزایش هوش هیجانی در خود هستند در اولین و سخت ترین قدم خود با برخی چالش های روبرو هستند که بهتر است با آنها آشناییتی داشته باشند.
اولین چالش برای وارد شدن به راه افزایش هوش هیجانی دانستن و فهمیدن میزان هوش هیجانی فردی است تا بر اساس آن دانست تا در چه عناصری از هوش هیجانی نیاز به کار و فعالیت بیشتری است. برای فهمیدن میزان هوش عاطفی یا هیجانی فردی می توانید از تست هوش هیجانی بهره مند شوید.
بعد از اینکه تست هوش هیجانی میزان هوش هیجانی و ویژگی های هوش هیجانی شما را بیان کرد بنا به گفته های بالا در مورد فعالیت های افزایشی هر یک از عناصر هوش هیجانی می توانید تمرینات و فعالیت های مربوطه گفته شده را انجام دهید.
توصیه ما به شما این است که از فعالیت و تمریناتی شروع کنید که عنصر اصلی هوش هیجانی مربوط به آن از میزان بالایی برخوردار است چرا که افزایش روز افزون ویژگی های یکی از عناصر هوش هیجانی دیگر عناصر و ویژگی های آنرا نیز در مسیر رشد قرار خواهد داد.
از جمله فعالیت ها و تمریناتی که به عنوان الگو و سرمشق می توان آنها را در مسیر افزایش هوش هیجانی یا عاطفی قرار داد فعالیت ها و تمریناتی هستند که در ادامه به آنها اشاره می شود.
تصور و اندیشیدن خود در مواجهه با انواع احساسات
از جمله تمرینات ابتدایی برای افزایش مقیاس هوش هیجانی و عناصر وابسته به آن توصیه می شود خود و اعمال و فعالیت های خود اعم از حالت بدن، حالت چهره و گفه ها و ناگفته های خود را در مواجهه با انواع احساس و شرایط تصور کنید تا پیش زمینه ای از مسئله و مبحث کنترل احساسات خود داشته باشید.
اهمیت و توجه به نظر دیگران
توجه کردن و اهمیت دادن به نظرات دیگران ازجمله فعالیت هایی است که باعث می شود ما از تصور نسبی به خود فارغ شده و خود و اعمال و رفتاران را از بیرون و از چشم دیگران مشاهده کنیم که به نوعی به خود آگاهیی افراد کمک شایانی می کند.
صبر کردن را تمرین کنید
در هر فعالیت غیر طبیعی و مواجهه با امور غافلگیر کننده در هر مکان و هر شرایطی و از سوی هر فردی سریع و بلافاصله واکنش و عکس العمل از خود نشان ندهید فارغ از اینکه واکنش شما چیست حالت چهره است یا گفتار است یا زبان بدن است یا هر چیز دیگری فقط در وحله اول صبر کنید.
زود عمل نکنید
کنترل و میزان اعمال، گفتار و رفتارتان را بر عهده بگیرید و در مواجهه با انتقاد و سخنان دیگران زود وارد عمل نشوید چرا که باید از انتقاد و سخنان آنان به نفع و پیشرفت خود استفاده کنید.
همدلی و همدردی
در طول هر زمان و مکانی همدردی و هدمدلی را از خود نسبت به دیگران دور نکنید چرا که همدردری و همدلی شماست که شما را نسبت به احساسات و رفتار دیگران در هر شرایط و زمانی آگاه می شازد.
اینها تمرینات، فعالیت ها و توصیه های اولیه ای بودند که بهتر است شما برای اولین قدم برای افزایش هوش هیجانی و عاطفی خود آنها را انجام داده و نسبت به میزان هوش هیجانی و عاطفی خود آگاه شوید.
تست هوش هیجانی، عاطفی یا احساسی
امروزه بر خلاف گذشته افراد و دیگران در شناسایی غریزی دیگران و خود تنها بر اساس ذات و تجربیات عمل نکرده و در کلیتی که از یک فرد در نظر می گیرد مسائل و موارد و ویژگی های بسیاری را دخیل می دادند چرا کههر فرد بر اساس شخصیت، تیچ شخصیتی، نوع تفکر و نوع خلق و خو از کامله ای برخوردار است که تک تک افراد را از یکدیگر مستثنی می کند.
تست های روانشناختی و روانشناسانه در ای زمینه یعنی شناخت دقیق و کامل خصوصیات، علایق، خلق و خو ها، تیپ های شخصیتی و اختلالات شخصیتی تاثیر به سزایی دارند که تست هوش هیجانی نیز یکی از تست هایی است که افراد به وسیله آن می توانند از میزان هوش عاطفی یا هیجانی خود مطلع شده و راه های افزایش این هوش و عناصر مرتبط به این هوش را بشناسند.
اهمیت هوش هیجانی
در گذشته افراد و متخصصان تصور را بر این داشتند تا تنها راز و راهی که به موفقیت و رشد در تمامی زمینه های زندگی ختم می شود داشتن آی کیو بالا در افراد است اما امروزه این مسئله با پیدا شدن و فهمیدن تاثیرات ای کیو یا همان هوش هیجانی در زندگی و تمامی زمینه های رشد و پیشرفت افراد باید در کنار بهره مندی از آی کیو بالا ، نظر به افزایش و تقویت هوش هیجانی یا ای کیو خود نیز داشته باشند.
چرا که آی کیو بالا تنها به دانستن و رشد دربرخی زمینه های زندگی مانند وارد شدن به درجه یک ترین و سطح بالا ترین دانشگاه های جهان منجر می شود اما نداشتن ای کیو یا هوش هیجانی باعث برهم خوردن تمامی دانسته ها به واسطه انواع احساسات مانند استرس، غم و اندوه، خوشحالی یا عشق در کسری از ثانیه می شود.
به همین دلیل پزشکان و متخصصان در این زمینه امروزه در روند رشد و پرورش کودکان به شدت توصیه می کنند والدین بر روی فعالیت های افزاینده و رشد دهنده هوش هیجانی کودکان از همان بدو تولد و زمان رشد آنها کار و فعالیت انجام داده تا زمینه رشد و فعالیت های آگاهانه کودکان تقویت شوند.
بیشتر بخوانید:
کلام آخر
در مطلب بالا به بررسی مولفه های هوش عاطفی یا هیجانی، هیجان شناختی، هیجان فیزیولوژیکی، هیجان رفتاری، انواع هوش هیجانی، ویژگی های هوش عاطفی، مهم ترین و اصلی ترین عناصر هوش هیجانی، اولین قدم برای افزیش هوش هیجانی، تست هوش هیجانی و اهمیت هوش هیجانی برای تمامی سنین به ویژه کودکان پرداختیم و امیدواریم به تمامی سوالات شما در این مطلب پاسخی مفید و دقیق داده باشیم.
دیدگاهتان را بنویسید